Soutik Biswas | BBC Hindistan Muhabiri
Hindistan’ın Nisan 2023’te Çin’i geçerek dünyanın en fazla nüfusa sahip ülkesi olması bekleniyor.
Asya’nın bu iki dev ülkesinin her birinin nüfusu 1,4 milyarı aşmış durumda ve 70 yıldan fazla bir müddettir de iki ülke nüfusunun toplamı, dünya nüfusunun üçte birinden fazlasını oluşturuyor.
Çin nüfusunun önümüzdeki yıldan itibaren azalmaya başlaması bekleniyor.
Geçen yıl bu ülkede doğan bebek sayısı 10,6 milyon ile, ölenlerin sayısından az öndeydi.
Hindistan’da da doğurganlık oranı son yıllarda düştü; 1950’lerde bayan başına 5,7 doğumdan bugün 2 doğuma kadar geriledi.
Peki Hindistan’ın Çin’i geçerek dünyanın en fazla nüfusa sahip ülkesi olması ne manaya geliyor?
Çin nüfusunu Hindistan’dan daha süratli düşürdü
Çin nüfus artış suratını neredeyse yarıya düşürdü; 1973’te yüzde 2 olan oran 1983’te yüzde 1,1’e geriledi.
Nüfus bilimciler bu düşüşün, halkın büyük kısmının köylerde yaşadığı, eğitim oranının düşük, yoksulluğun yüksek olduğu bir devirde, tek çocuk uygulaması üzere katı siyasetler, daha geç yaşta evlenmenin teşviki üzere kampanyalarla gerçekleştiğine dikkat çekiyor.
Hindistan ise 20. yüzyılın ikinci yarısının büyük kısmını yüzde 2’ye yakın nüfus artışıyla geçirdi. Mevt oranları düştü, hayat beklentisi uzadı, gelirler arttı. Buna rağmen doğum oranı yüksek seyretmeye devam etti.
1952’de aile planlaması programı izlemeye başlayan Hindistan, 1976’da birinci nüfus siyasetini belirledi. Bu, Çin’in doğum oranını düşürmeye çalıştığı periyoda denk geliyordu.
Ancak 1975’te inanılmaz hal uygulamasının başlaması ve hakların askıya alındığı periyotta milyonlarca fakire uygulanan zorla kısırlaştırma siyaseti toplumda karşıt reaksiyon yarattı.
Londra İktisat Üniversitesi’nden (LSE) demografi uzmanı Tim Dyson’a nazaran, “Bu uygulama olmasaydı ve siyasetçiler daha etkin rol alsaydı doğurganlık oranı daha süratli düşerdi. Bu ayrıyeten daha sonraki hükümetlerin aile planlaması konusunda daha temkinli davranmasına neden oldu.”
Nüfus programlarını Hindistan’dan çok daha sonra başlatan Güney Kore, Malezya, Tayvan ve Tayland üzere Doğu Asya ülkeleri daha düşük doğurganlık düzeylerine ulaştı, bebek ve anne vefat oranlarını düşürdü, gelirlerini artırdı ve insani kalkınmayı Hindistan’dan daha evvel sağladı.
Hindistan bir nüfus patlaması yaşamıyor
Hindistan 1947’de bağımsızlığını aldıktan bu yana nüfusu bir milyardan fazla arttı ve nüfusunun 40 yıl daha artması bekleniyor. Lakin nüfus artış suratı on yıllardır düşüşte ve ülke “demografik felaket” varsayımlarına meydan okuyor.
Demografi uzmanları, Hindistan’ın Çin’den daha fazla nüfusa sahip olmasının artık “endişe verici” bir değerde olmadığını söylüyor.
Gelir artışı, sıhhat ve eğitime erişimin uygunlaşması, Hint bayanların eskiye oranla daha az çocuk sahibi olmasını sağlayıp büyüme eğrisini düzleştirdi.
Doğurganlık oranları, 22 eyaletten 17’sinde ikame düzeylerinin (nüfusu sabit tutmak için gereken doğurganlık oranı, yani bayan başına iki doğum) altına düşmüş durumda.
Doğum oranlarındaki düşüş, daha kalabalık olan kuzeye kıyasla Hindistan’ın güneyinde daha süratli oldu.
Nüfusta Çin’i geçmek değerli olabilir
Hindistan nüfusunun Çin’i geçmesi, Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nda daimi bir koltuk elde etme tezini güçlendirebilir (BMGK’nın mevcut beş daimi üyesi ABD, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin).
Hindistan BM’nin kurucu üyelerinden biri ve daimi üyelik talebinin legalliği konusunda her vakit ısrarcı oldu. BM Ekonomik ve Toplumsal İşler Dairesi Nüfus Kısmı Yöneticisi John Wilmoth, “en büyük nüfusa sahip ülke olarak kimi mevzularda hak tezi olabileceğini” söylüyor.
Mumbai merkezli Memleketler arası Nüfus Bilimleri Enstitüsü’nden KS James’e nazaran Hindistan’ın demografisinin değişim formu de kıymetli.
James, dezavantajlarına karşın Hindistan’ın hem fakir hem de büyük ölçüde eğitimsiz bir nüfusa sahip demokratik bir ülke olarak aile planlaması yoluyla “sağlıklı bir demografik geçişi” yönetmesi nedeniyle övgüyü hak ettiğini söylüyor ve ekliyor:
“Çoğu ülke bunu daha yüksek okuryazarlık ve hayat standartlarına ulaştıktan sonra yaptı.”
Hindistan genç bir nüfusa sahip; nüfusun yüzde 47’si 25 yaşın altında ve dünyada 25 yaşın altındaki her beş bireyden biri Hindistanlı.
Ekonomist Shruti Rajagopala’a nazaran, “Bu genç Hint kuşak, bilgi eserleri iktisadında en büyük tüketici ve işgücü kaynağı olacak, en büyük global yetenek havuzu olacaklar”.
Ama kimi zorluklar da var
Hindistan’ın demografik kazanım elde edebilmesi için çalışma çağındaki genç nüfusuna kâfi istihdamı yaratması gerekiyor. Lakin Hindistan İktisadını İzleme Merkezi’ne (CMIE) nazaran Hindistan’ın çalışma çağındaki nüfusunun sadece yüzde 40’ı çalışıyor ya da çalışmak istiyor.
Çalışma çağında doğum ve çocuk bakımı için daha az vakit harcadıklarından daha fazla bayanın işe gereksinimi olacak. Burada tablo daha iç karartıcı hale geliyor: CMIE’ye nazaran Ekim ayında çalışma çağındaki bayanların sırf yüzde 10’u işgücüne katılırken bu oran Çin’de yüzde 69.
Bir de göç sorunu var. Yaklaşık 200 milyon Hint ülke içinde, eyaletler ve bölgeler ortasında göç etti ve sayıları artmaya devam edecek.
Bunların birden fazla iş bulmak için köylerini terk edip kentlere giden çalışanlar.
Kerala’daki Memleketler arası Göç ve Kalkınma Enstitüsü’nde göç uzmanı olan S. Irudaya Rajan, “Köylerdeki iş eksikliği ve düşük fiyatlar nedeniyle göç arttıkça kentler de büyüyecek. Göçmenlere makul bir ömür standardı sağlanabilir mi? Aksi takdirde daha fazla gecekondu ve hastalıkla karşı karşıya kalınır” diyor.
Demografi uzmanları Hindistan’ın ayrıyeten çocuk evliliklerini durdurması, erken evlilikleri önlemesi ve doğum ve vefatları düzgün bir halde kayıt altına alması gerektiğini söylüyor.
Doğumda cinsiyet oranının çarpıklığı, yani kızlardan daha fazla erkek doğması tasa yaratıyor.
Pew Araştırma Merkezi’nin bir çalışmasına nazaran, “nüfus kontrolü” ile ilgili siyasi telaffuzlar ülkenin en büyük azınlığı olan Müslümanları gaye alıyor üzere görünse de, aslında “Hindistan’ın dini kümeleri ortasındaki çocuk doğurma farklılıkları ekseriyetle evvelden olduğundan çok daha az”.
Hindistan’ın yaşlanması sorunu
Demografi uzmanları Hindistan’ın yaşlanması meselesinin çok az dikkat çektiğini söylüyor.
1947’de Hindistan’ın ortanca yaşı 21 idi. İnsanların yalnızca yüzde 5’i 60 yaşın üzerindeydi. Bugün ortanca yaş 28’in üzerinde ve nüfusun yüzde 10’undan fazlası 60 yaşın üzerinde.
Kerala ve Tamil Nadu üzere güney eyaletleri en az 20 yıl evvel ikame düzeylerine, yani nüfusun birebir düzeyde seyretmesi durumuna ulaştı.
Nüfusla ilgili “Whole Numbers and Half Truths” (Tam Sayılar ve Yarı Gerçekler: Çağdaş Hindistan Hakkında Bilgilerin Bize Söyleyebildiği ve Söyleyemediği Şeyler) kitabının müellifi Rukmini S, “Çalışma çağındaki nüfus azaldıkça, yaşlı nüfusu desteklemek hükümetin kaynakları üzerinde giderek artan bir yük haline gelecektir” diyor:
“Aile yapılarının tekrar şekillendirilmesi gerekecek ve yalnız yaşayan yaşlılar giderek artan bir telaş kaynağı haline gelecek.”