Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Her sabah olduğu üzere rutin işlerini gerçekleştiriyor, gün içerisinde yapacaklarını planlıyordu. Lakin 81 yaşındaki ismi verilmeyen İsveçli bayan bir sabah uyanıp aynaya baktığında sol gözünde bir sorun olduğunu fark etti. Birinci başta gözüne bir şey kaçtığını, akabinde mikrop kaptığını düşünse de gözündeki şey kolay bir mikrop kapması üzere de durmuyordu. Gün geçtikçe görme yetisi de azalıyordu ve göz kapağındaki şişlik uygunca büyümüştü. Hekimler kolay bir enfeksiyon olduğunu düşünüp ilaçla tedaviye başlasa da, yaşlı bayan tedavilerin hiçbirine karşılık vermiyordu.
TÜMÖRÜ ÇIKARDILAR, GÖZÜ KORUYAMADILAR!
Günler geçtikçe gözündeki şişlik giderek büyüdü ve görme fonksiyonunu günden güne yitirdi. Bir türlü ne olduğunu anlamıyordu fakat gözündekinin kolay bir enfeksiyon olmadığının da farkındaydı. Sorunları daha da büyünce daha ayrıntılı bir göz muayenesi oldu. Yapılan tetkiklerin akabinde İsveçli bayanın göz kapağının iç kısmında tümör gibisi bir büyüme tespit edildi. Gözkapağından biyopsi örnekleri alındı ve gözdeki bu büyümenin ‘amelanotik melanom’ isimli 2 milyonda bir görülen cilt kanseri tipi olduğu tespit edildi. Yapılan ayrıntılı inceleme gözün içinde, bilhassa de organın yan yana hareket etmesini sağlayan kasların içinde büyüyen bir tümöre işaret ediyordu.
Gözündeki tümörün temizlenmesinin imkanı da yoktu. Bu sebeple gözün tam alınması gerekiyordu. Ameliyat esnasındaki tecrübelerini paylaşan hekimler, göz kapağının iç kısmındaki birincil tümörün 13 mm genişliğinde ve 7 mm derinliğinde olduğunu bildirdi. Ameliyat da epey başarılı geçmişti. Ameliyattan 9 ay sonra İsveçli bayanın durumu daha uyguna gitti, artık kanser belirtisi göstermiyordu. Kaybettiği gözünün yerine ise protez göz takıldı. Pekala 2 milyonda bir görülen ve ‘göz melanomu’ olarak adlandırılan amelanositik melanom hangi belirtilerle ortaya çıkıyor? Bu kanser tipi hakkında bilinmeyenleri, Göz Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Burak Akbay‘a sorduk.
Melanom deyince birçoğumuzun aklına koyu renkli, siyah yahut kahverengi tümörler gelir. Ancak amelanositik melanom bu klasik imgeden çok farklı bir imgeyle kendini aşikâr eder. Melanin pigmenti içermeyen bu ender melanom çeşidi, pembe, kırmızı yahut beyazımsı bir görünüm stantlar. Bu fark, amelanositik melanomun teşhisini daha sıkıntı hale getirir ve sıklıkla fark edilmeden ilerleyebilir. Pekala, amelanositik melanomu anlamak nasıl mümkün olabilir?
‘ÇOK TEHLİKELİ, GEÇ FARK EDİLİRSE SÜRATLİ İLERLER’
Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Burak Akbay bu soruya, “Amelanositik melanom, melanin pigmenti içermeyen bir melanom cinsidir. Melanin, cilde rengini veren bir pigmenttir ve klâsik melanom hadiselerinde, koyu renkli lekeler en besbelli bulgulardan biridir. Lakin amelanositik melanom, pigment eksikliği nedeniyle ciltte renkli bir değişiklik yerine pembe, cilt rengi ya da beyazımsı lezyonlarla kendini gösterir. Bu da tümörü fark etmeyi zorlaştırır, çünkü ciltteki zararsız bir yara ya da leke üzere görünebilir. Lakin tehlikesi, başka melanom cinslerinden farksızdır. Hatta geç fark edilmesi nedeniyle daha süratli da ilerleyebilir” diyerek karşılık verdi.
Amelanositik melanomun en büyük meselesinin, başka cilt lezyonlarından ayırt edilmesinin güç olması olduğunu ileten Akbay, renksiz ya da hafif renkli olması, tipik melanom belirtilerini sergilememesi fark edilmesini güçleştirdiğini de ekledi. Bu kanser tipinin belirtileri ortasında ise sistemsiz formlu, sonları meçhul lezyonlar, güzelleşmeyen yaralar, büyüyen, kalınlaşan ya da kaşınan cilt lezyonlarının sayılabileceğini tıpkı zamanda fark edilmeden ilerleyebileceğini belirten Op. Dr. Burak Akbay, “Melanom hadiselerinin yaklaşık yüzde 2-8’ini oluşturan amelanositik melanom, genel melanom tiplerine nazaran daha ender görülür. Cilt kanserleri ortasında en tehlikelilerden biri kabul edilir” dedi. Yaşanan hadiseyi ise Op. Dr. Burak Akbay şöyle yorumladı:
“Amelanositik melanom, bilhassa göz kapağı ve etrafında ortaya çıktığında cerrahi müdahale daha karmaşık hale gelir. Lakin bu bölgede bile gözü almadan tümörü temizlemek mümkündür. Bu noktada Mohs mikrocerrahisi ismi verilen metot, kanserli hücreleri temizlerken sağlıklı dokuyu muhafaza açısından büyük avantaj sağlar. Bilhassa göz üzere estetik ve fonksiyonel kıymeti yüksek bölgelerde bu prosedür tercih edilir. Gaye, kanseri büsbütün ortadan kaldırmak ve sağlıklı dokuya ziyan vermemektir. Göz etrafı üzere hassas bölgelerde tümörün çıkarılması sırasında gözün korunması tümörün boyutuna ve yayılımına bağlı.”
‘AÇIK CİLTLİLERDE DAHA ÇOK GÖRÜLÜYOR’
Tedavi sürecinin her vakit multidisipliner bir yaklaşım gerektirdiğini, tümörün temizlenmesi için göz hekimleri, dermatologlar ve onkologlarla birlikte, göz üzere hayati bir organın korunmasını sağlamaya çalışıldığının bilgisini veren Op. Dr. Akbay, “En yaygın tetikleyici faktörler ortasında ultraviyole (UV) ışınları, genetik yatkınlık, açık deri rengine sahip olmak ve bağışıklık sisteminin zayıflığı bulunur. UV ışınlarına uzun müddet maruz kalmak, cilt hücrelerinin DNA’sına ziyan verir ve kansere yol açabilir. Bilhassa solaryum kullanımı, gençLER ortasında risk faktörünü artıran ögelerden biridir” açıklamasında bulundu.
Genetik yatkınlığın da değerli bir faktör olduğunun altını çizen uzman isim, ailesinde cilt kanseri hikayesi olanların, daha yüksek risk taşıdığını söyledi. Ayrıyeten bağışıklık sistemi zayıf olan şahısların, amelanositik melanom üzere cilt kanserlerine karşı daha savunmasız olduğunun altını çizdi.
Amelanositik melanomun, fark edilmesi güç ve tehlikeli bir cilt kanseri çeşidi olduğunu bir defa daha hatırlatan Op. Dr. Burak Akbay, melanin pigmenti içermediği için ciltte tipik koyu lezyonlar yerine renk farkı göstermeyen lezyonlarla kendini belirli edebileceğini söyledi. Bu nedenle sistemli göz ile cilt denetimleri ve kuşkulu lezyonların uzmanlar tarafından değerlendirilmesinin hayati ehemmiyet taşıdığını söz eden Op. Dr. Akbay, “Erken teşhis ve hakikat tedaviyle amelanositik melanomun yol açabileceği önemli sonuçlardan kaçınılabilir. Bilhassa göz etrafındaki hadiselerde, tecrübeli bir takım tarafından yapılan müdahaleyle gözü almadan tümörün temizlenmesi sağlanabilir” diyerek kelamlarını noktaladı.